Το χιούμορ παρατηρείται σε όλους τους πολιτισμούς του πλανήτη και σε όλες τις ηλικίες. Τις τελευταίες δεκαετίες μάλιστα, θεωρείται από την πειραματική ψυχολογία ως ουσιαστική, θεμελιώδη ανθρώπινη συμπεριφορά.
Σύμφωνα με έρευνες, το χιούμορ θεωρείται πλέον ως δύναμη χαρακτήρα. Η θετική ψυχολογία, ένα πεδίο που εξετάζει τι κάνουν καλά οι άνθρωποι, σημειώνει ότι το χιούμορ μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να κάνει τους άλλους να αισθάνονται καλά, να αποκτήσουν οικειότητα ή να βοηθηθούν σε αρνητικές καταστάσεις.
Μαζί με την ευγνωμοσύνη, την ελπίδα και την πνευματικότητα, η αίσθηση του χιούμορ ανήκει στο σύνολο των δυνατοτήτων που οι θετικοί ψυχολόγοι αποκαλούν υπέρβαση. Μας βοηθά να δημιουργήσουμε συνδέσεις με τον κόσμο και να δώσουμε νόημα στη ζωή. Και οι δραστηριότητες που εμπεριέχουν χιούμορ, έχουν ως αποτέλεσμα αυξημένα συναισθήματα συναισθηματικής ευεξίας και αισιοδοξίας.
Πώς όμως κατανοούμε, εκτιμούμε και παράγουμε χιούμορ;
- Η κατανόηση και η δημιουργία χιούμορ απαιτεί μια ακολουθία νοητικών λειτουργιών. Οι γνωστικοί ψυχολόγοι προτιμούν μια θεωρία του χιούμορ τριών σταδίων. Για να ασχοληθείτε με το αστείο πρέπει να είστε σε θέση:
- Να αντιπροσωπεύσετε νοητικά τη δομή του αστείου.
- Να εντοπίσετε μια ασυμφωνία στις πολλαπλές ερμηνείες της.
- Να λύσετε την ασυμφωνία εμποδίζοντας τις κυριολεκτικές, μη αστείες ερμηνείες υποστηρίζοντας το νόημα του αστείου.
Τι δεν είναι αστείο:
Υπάρχουν τουλάχιστον δύο λόγοι για τους οποίους μερικές φορές δεν αντιλαμβανόμαστε ένα αστείο. Πρώτον, μπορεί να δημιουργηθεί μια διαφορετική νοητική αναπαράσταση που έρχεται σε σύγκρουση με αυτήν που έχει δημιουργηθεί από το αστείο. Τα κομμάτια χρονισμού του γέλιου βοηθούν να σηματοδοτηθεί ο ακροατής ότι είναι δυνατή μια διαφορετική αναπαράσταση. Δεύτερον, πρέπει να είστε σε θέση να εμποδίσετε την αρχική νοητική αναπαράσταση.
Εκτιμώντας το χιούμορ
Το χιούμορ, σχετίζεται με σημαντικές ψυχικές διεργασίες και δυνάμεις του χαρακτήρα.
Η μελέτη του μας επιτρέπει να διερευνήσουμε τις θεωρητικές διαδικασίες που εμπλέκονται σε πολλούς τομείς. Και είναι μια συμπεριφορά που ενδιαφέρει από μόνη της καθώς εργαζόμαστε για να περιγράψουμε, να εξηγήσουμε, να ελέγξουμε και να προβλέψουμε το χιούμορ ανά ηλικία, φύλο και πολιτισμό.
Ενώ μπορεί να μην συμφωνούμε στο τι είναι αστείο και τι όχι, υπάρχει περισσότερη συναίνεση από ποτέ μεταξύ των πειραματικών ψυχολόγων ότι το χιούμορ είναι σοβαρό και σχετικό με την επιστήμη της συμπεριφοράς. Και αυτό δεν είναι θέμα γέλιου.
Νάνσυ Νενέργογλου
Ψυχολόγος, MSc Συμβουλευτική Ψυχολογία