Όταν τα μεγαλύτερα αρνητικά συναισθήματά μας χτυπούν την πόρτα- θυμός, θλίψη, φόβος – μπορεί να είναι δύσκολο να τα αφήσουμε να μπουν μέσα. Μπορεί να είναι πιο εύκολο να τα αγνοήσουμε, να τα απορρίψουμε, να τα αποφύγουμε ή να τα μουδιάσουμε, παρά να τα αντιμετωπίσουμε, να τα καλωσορίσουμε ή να απευθυνθούμε σε αυτά. Γιατί όμως μπορεί να συμβαίνει αυτό; Γιατί είναι τόσο δύσκολο να δεχτούμε αρνητικά συναισθήματα; Τι μας συμβαίνει όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με αυτά;
1. Κρίνουμε τον εαυτό μας αρνητικά ότι αισθανόμαστε το συγκεκριμένο συναίσθημα.
Μπορεί να μην καλωσορίζουμε ένα συναίσθημα λόγω της προσωπικής ιστορίας μαζί του ή της κριτικής που αποδίδουμε σε αυτό. Για παράδειγμα, ένα άτομο που αισθάνεται λυπημένο μπορεί να θυμηθεί ένα αρνητικό γεγονός που βίωσε ως παιδί και έτσι νιώθει ότι η θλίψη του είναι ένα σημάδι αδυναμίας.
Αυτός ο μηχανισμός αντιμετώπισης, συνήθως προέρχεται από την παιδική ηλικία. Τα παιδιά που απορρίπτονται από τους φροντιστές τους όταν αισθάνονται λυπημένοι ή θυμωμένοι ή συγκλονισμένοι, απομακρύνονται με τον τρόπο αυτό από την αγάπη και την αποδοχή. Έτσι, μαθαίνουν να τα συγκρατούν ή να τα απωθούν. Αυτές οι πεποιθήσεις ριζώνουν στο σχηματισμό της προσωπικότητας ενός ατόμου για τον κόσμο και αφήνουν λίγο χώρο για να δεχτεί αρνητικά συναισθήματα.
2. Λαμβάνουμε εξωτερική κριτική για να νιώσουμε το συναίσθημα.
Εκτός από την εσωτερική κριτική σχετικά με τη συναισθηματική μας εμπειρία, ενδέχεται να αντιμετωπίσουμε και εξωτερική. Εάν το περιβάλλον μας αποτελείται από μέλη της οικογένειας, φίλους και συντρόφους που ανταποκρίνονται άσχημα στα συναισθήματά μας, μπορεί να προσπαθήσουμε να τα αποτρέψουμε από το να εμφανιστούν. Έχοντας σύμμαχο τον εαυτό μας και τα αγαπημένα μας πρόσωπα που είναι ανοιχτά σε κάθε είδους συναισθηματική έκφραση και μπορούν να προσφέρουν επικύρωση και υποστήριξη. θα βοηθηθούμε στο να γίνουμε πιο ανοιχτοί στις εμπειρίες μας με τα αρνητικά μας συναισθήματα.
3. Ανησυχούμε ότι το αρνητικό συναίσθημα δεν θα τελειώσει ποτέ.
Τα αρνητικά συναισθήματα μπορεί να φαίνονται ατελείωτα. Η συντριπτική εμπειρία μας, μας κάνει να φοβόμαστε ότι αν αρχίσουμε να κλαίμε, δεν θα σταματήσουμε ποτέ. Αυτός ο φόβος μας οδηγεί να βρούμε τρόπους για να τον πολεμήσουμε – κάνοντας οτιδήποτε μας απομακρύνει από το να νιώσουμε αυτό το συναίσθημα. Αλλά εδώ είναι η πραγματικότητα για τα συναισθήματα: τελειώνουν. Τα συναισθήματα περνούν. Στην πραγματικότητα, η απόσυρση ενός συναισθήματος μπορεί συχνά να παρατείνει την ταλαιπωρία, επειδή δεν έχουμε δώσει ποτέ στον εαυτό μας την ευκαιρία να το ζήσουμε, να το επεξεργαστούμε και να το μεταβολίσουμε. Δεν μπορούμε να ξεπεράσουμε κάτι αν δεν το περάσουμε.
4.Ένα άτομο χρειάζεται να μάθει να υπομένει και να επεξεργάζεται ένα δύσκολο συναίσθημα.
Εάν ένα άτομο αισθάνεται ανεπαρκές για να αντιμετωπίσει ένα συναίσθημα, μπορεί να το απορρίψει. Η εκμάθηση και η ρύθμιση των συναισθημάτων είναι ένα πρωταρχικό αναπτυξιακό έργο στην παιδική ηλικία.
Τα παιδιά των οποίων οι πρώτοι φροντιστές δεν τους βοήθησαν ποτέ να δουλέψουν μέσα από τα συναισθήματά τους και δεν έλαβαν καλή συναισθηματική ρύθμιση, μπορεί να μεγαλώσουν σε ενήλικες με προοπτική να βιώσουν τα αρνητικά συναισθήματα ως συντριπτικά. Τα παιδιά πρέπει να δουν τους ενήλικες στη ζωή τους να διαχειρίζονται δύσκολες συναισθηματικές εμπειρίες με υγιείς τρόπους και να αισθάνονται υποστηριζόμενοι όταν τα ίδια εκφράζουν τα δικά τους συναισθήματα. Χωρίς αυτές τις εμπειρίες, ως ενήλικες δεν θα έχουν χάρτη πορείας για την ταυτοποίηση των συναισθημάτων τους, αλλά την αποδοχή του συναισθήματος και την αντιμετώπισή τους με υγιείς, αποτελεσματικούς τρόπους.
Ποιο είναι το αντίδοτο;
Παρατηρήστε την κριτική που αποδίδετε στο συναίσθημα. Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι τα συναισθήματα έχουν αρχή, μέση και τέλος. Διερευνήστε το ιστορικό σας – αντιμετωπίστηκαν με προσοχή στην οικογένειά σας τα αρνητικά συναισθήματα; Μάθατε πώς να εργάζεστε μέσα από δυσκολίες με τους στοργικούς, υποστηρικτικούς φροντιστές; Κοιτάξτε τους ανθρώπους στη ζωή σας – περιβάλλετε τον εαυτό σας με στοργικά, υποστηρικτικά άτομα που καλωσορίζουν τις ανησυχίες και τους πόνους σας; Αυτή είναι η αρχή της δουλειάς για να σταματήσετε να αποφεύγετε και να αρχίζετε να δέχεστε τα αρνητικά σας συναισθήματα.
Νάνσυ Νενέργογλου
Ψυχολόγος, MSc Συμβουλευτική Ψυχολογία